Janina Kłopocka

Epoka: Czasy współczesne, Okres pruski i niemiecki

Janina Kłopocka – kobieta, która stworzyła znak Rodła

Z cyklu:

Nieugięte w marzeniach o polskim Śląsku

Urodziła się w 1904 roku w Koźminie (Wielkopolska) w rodzinie kultywującej polskie tradycje i zwyczaje. Dzięki staraniom matki uczyła się języka polskiego i historii Polski. W wieku 4 lat wyjechała do Berlina, gdzie w ramach emigracji zarobkowej przeniosła się jej rodzina. W roku 1914 wstąpiła do Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Berlinie, najstarszego polskiego towarzystwa sportowego, którego głównym celem, oprócz podnoszenia sprawności fizycznej, było podtrzymywanie i rozwijanie świadomości narodowej.

W roku 1919, gdy zaczynał się okres powstań śląskich i plebiscytu, po raz pierwszy pojawiła się na Górnym Śląsku, w Michałkowicach. Z charakterystyczną dla siebie pasją i energią zaangażowała się w organizowanie imprez patriotycznych wśród śląskich mieszkańców. W tym też czasie podjęła pierwsze próby artystyczne – rysowanie i malowanie akwarelą.

W latach 1920–1921 uczęszczała do szkoły handlowej, a następnie ukończyła kurs urzędników bankowych. Dzięki pomocy życzliwych osób uzyskała stypendium na naukę w Szkole Rzemiosł Artystycznych w Berlinie, wkrótce przemianowaną na Szkołę Sztuk Pięknych. Tam uczyła się rysunku i poznała techniki graficzne. W roku 1925 rozpoczęła pracę zarobkową, zamieszczając ilustracje w niemieckich pismach katolickich i młodzieżowych. Wśród tematów jej prac przeważały sceny religijne oraz świat przyrody. Pod koniec lat 20. XX w. Janina Kłopocka uzyskała stypendium na dalsze studia w kraju, w Warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych. Studiowała malarstwo ścienne, ceramikę oraz mozaikę, interesowała się różnymi technikami sztuk plastycznych.

Od samego początku Janina należała do Związku Polaków w Niemczech. W 1932 r. zaprojektowała znak Związku – „Rodło”, co było zadaniem dość karkołomnym, ponieważ władze niemieckie zakazały mniejszości polskiej używania Orła Białego oraz biało-czerwonej flagi narodowej. Związek zlecił młodej studentce opracowanie nowego symbolu, łatwego do zapamiętania i narysowania dla każdego Polaka. Pomysł Kłopockiej był bardzo prosty. Trzema kreskami narysowała bieg Wisły, a dodatkową malutką kreseczką zaznaczyła dawną stolicę państwa polskiego – Kraków. Białe kreski na czerwonym tle utworzyły barwy narodowe. Rodło bardzo szybko stało się symbolem wszystkich Polaków w Niemczech i było prezentowane podczas różnych wydarzeń i uroczystości.

Również dla Związku Polaków w Niemczech Janina wykonała drzeworyt przedstawiający Madonnę z Dzieciątkiem na ręku (Matka Boska Radosna). Odbitki drzeworytu zawieszono w pracowni księdza Domańskiego, w Centrali Związku i rozpowszechniano wśród członków. Artystka przygotowała również szereg prac artystycznych poświęconych polskiej kulturze dla związkowego pisma „Młody Polak w Niemczech”. Jej ogromnym osiągnięciem było dzieło składające się z 16 obrazów pt. „Polski Rok Obrzędowy”, namalowanych na ścianach Domu Polskiego w Zakrzowie, obrazujących obyczaje ludowe. Praca składała się z obrazów naturalnej wielkości zawierających sceny: „Chłopcy z Gwiazdą”, „Przebierańcy z kozą”, „Dożynki”, „Ul”, „Święcenie krów”, „Puszczanie wianków”, „Powitanie wiosny”, „Baranek wielkanocny”, „Procesja w dzień Matki Boskiej Gromnicznej”, „Obraz Matki Boskiej Radosnej”, „Procesja Bożego Ciała”, „Święcenie ziół”, „Sianie zboża”, „Zaduszki”, „Wieczerza Wigilijna”, „Szopka”. Zajmowała się także projektowaniem druków, odznak, plakatów oraz dekoracji wnętrz z okazji zjazdów i innych uroczystości.

W trakcie II wojny światowej Janina Kłopocka działała w konspiracji w Warszawie. W lipcu 1944 r. zagrożona aresztowaniem przez gestapo uciekła do Częstochowy. Po zakończeniu wojny została kierownikiem referatu Kultury i Sztuki Starostwa Powiatowego Oleśnie, gdzie zabezpieczała i inwentaryzowała ocalałe dzieła sztuki.

Zmarła 2 lutego 1982 r. w Warszawie, lecz zgodnie z jej ostatnim życzeniem została pochowana w Oleśnie. Trumnę zmarłej okrył sztandar ze znakiem Rodła.