Janina Omańkowska – kobieta, która przyćmiła premiera

Urodziła się 12 czerwca 1859 r. w Srebrnikach na Pomorzu. Jako nastolatka wyjechała do wuja, który dzierżawił majątek w Wielkopolsce. Została nauczycielką i zaangażowała się w działalność na rzecz sprawy polskiej. Komendant pruskiej policji w Poznaniu pisał o niej tak: „Bezczelna politykująca polska kobieta, niezwykle zręczna w działaniu i w mowie, która wtyka swój nos wszędzie, zakładając stowarzyszenia, pisząc broszury, agitując”.

Za nauczanie języka polskiego była kilka razy aresztowana. Mimo że karę pozbawienia wolności można było zamienić na grzywnę, zawsze odsiadywała wyrok. Po wyjściu na wolność była witana owacjami i kwiatami.

W roku 1903 Janina Omańkowska zamieszkała w Bytomiu, najbardziej rozwiniętym mieście na Górnym Śląsku po Gliwicach, gdzie mieszkały Teodora Dombkowa i Ludwika Radziejewska – kobiety zaangażowane w działalność społeczną. Po śmierci wuja Janina musiała sama zadbać o swoje utrzymanie. Zaczęła wówczas pisać artykuły do „Gwiazdy”, „Katolika” i „Głosu Śląskiego”.

Praca zarobkowa nie była jednak tak ważna dla Omańkowskiej, jak praca społeczna. Po tym, jak udało jej się nawiązać kontakty w Katowicach, założyła czytelnię dla kobiet, gdzie mogły one nie tylko wypożyczyć i poczytać książki, ale także uczestniczyć w spotkaniach i odczytach. Janina przemawiała także na wiecach, m.in. w 1904 r., kiedy wygłosiła referat o samokształceniu Pole na pierwszym bytomskim wiecu dla kobiet w hotelu Sanssouci.

Kiedy wybuchło I powstanie śląskie zamieściła na łamach „Katolika” odezwę skierowaną do kobiet, w której nawoływała do pomocy walczącym powstańcom. Dzięki temu wiele kobiet włączyło się do służby kurierskiej i medycznej.

W roku 1920 Omańkowska założyła Związek Górnośląskich Towarzystw Kobiecych (przemianowany później na Związek Towarzystw Polek na Górnym Śląsku) i została przewodniczącą Zarządu Głównego. Po ataku niemieckich bojówek na jej mieszkanie, przeprowadziła się do Królewskiej Huty (dzisiaj Chorzów). Tutaj założyła miesięcznik „Głos Polek”, którego redaktorem była przez wiele lat. Ponadto została członkiem Chrześcijańskiej Demokracji Wojciecha Korfantego, decydując się na kandydowanie w pierwszych wyborach do Sejmu Śląskiego. Janina Omańkowska została posłanką i w 1922 r. otworzyła obrady parlamentu i im przewodniczyła. Jak podsumowano później w „Kattowitzer Zeitung”: „Omańkowska przyćmiła swoim wystąpieniem polskiego premiera”.

Sprawowała mandat poselski na Sejm Śląski w latach 1922–1927. Zmarła 24 sierpnia 1927 r. w Królewskiej Hucie.