Matylda Krauzowa – kobieta, której bali się Niemcy

Matylda Krauzowa była zaangażowana na rzecz mniejszości polskiej w Opolu. Wraz z mężem, Franciszkiem, udostępniła swoje mieszkanie do prowadzenia działalności agitacyjnej oraz spotkań z oficerami francuskimi, przychylnymi sprawie polskiej. Jeździła po wsiach wygłaszając przemówienia oraz namawiając do głosowania na rzecz Polski podczas plebiscytu. Kierowała kołem powiatowym Towarzystwa Polek oraz należała do Towarzystwa Oświaty im. św. Jacka. Brała udział w II i III powstaniu śląskim, w trakcie których zajmowała się m.in. przenoszeniem broni. Po wybuchu III powstania śląskiego wydano nakaz jej aresztowania, a niemiecka prasa zaczęła określać ją mianem „polskiej czarownicy” (polnische Hexe). Uprzedzona o grożącym jej niebezpieczeństwie, opuściła Opole. Matylda Krauzowa została uhonorowana Odznaką Plebiscytową – odznaczeniem nadawanym osobom zaangażowanym w powstania śląskie i plebiscyt.

W latach międzywojennych mąż Matyldy prowadził apteki w Brzezinach Śląskich i Katowicach oraz działał w Związku Aptekarzy Województwa Śląskiego. Matylda natomiast nadal pracowała w Towarzystwie Polek oraz w Związku Kół Kobiet Uchodźczyń.

W swoich wspomnieniach z okresu plebiscytu na Górnym Śląsku Matylda Krauzowa pisała, że kobiety, mimo iż uzyskały prawo wzięcia udziału w głosowaniu, nie były do niego należycie przygotowane. Mało interesowały się polityką, skupiły się na swoich zajęciach domowych oraz pracy wykonywanej w gronie rodzinnym. Dokształcały się jednak na zebraniach Towarzystwa Oświatowego im. św. Jacka, na których szczególną uwagę przykładano do zachowania języka polskiego oraz miejscowych zwyczajów. Matylda również uczestniczyła w tych zebraniach, organizowanych w niedziele i święta, wygłaszając referaty poświęcone sprawom narodowym. Ponieważ o przynależności Górnego Śląska miało zadecydować oddanie głosu także przez kobiety, rozpoczęła się szeroko zakrojona aktywizacja kobiet. W wielu powiatach powstawały Towarzystwa Kobiet. Matylda objęła kierownictwo towarzystwa w powiecie opolskim. W krótkim czasie na obszarze powiatu powstało 90 kół. Urządzano zebrania, zjazdy, teatry, jasełka, zabawy – wszystko po to, by zainteresować kobiety sprawami narodowymi. Organizowano również wycieczki do Częstochowy, Krakowa, Wieliczki, by nawiązać kontakty z Polakami z innych terenów oraz zachować łączność z Polską.

Aktywizacja kobiet spotkała się z ostrym sprzeciwem władz. Matylda osiem razy opuszczała teren swojej działalności i musiała się ukrywać, a jej mąż trzykrotnie uciekał przed aresztowaniem. Krótko przed wybuchem III powstania małżeństwo zostało zmuszone do sprzedaży dobytku i wyjazdu do Mysłowic. Matylda nadal kontynuowała działalność społeczno-polityczną, mimo przeciwności losu i nieprzychylności władz niemieckich. Coraz większe zainteresowanie wiecami i zebraniami Towarzystwa Kobiet motywowało Matyldę do pracy, w której pomagały także panie: Przyłubska, Janina Hebrzyńska, Gałdyńska, Eugenia Jeklówna, Rowińska, Chrzanowska, Anna Hallerówna, Maria Kleniewska, Ewa Siuchmińska i Franciszka Koraszewska.

Po rozpoczęciu II wojny światowej Matylda Krauzowa była poszukiwana przez gestapo. Zmarła we wrześniu 1939 r.