Trzeba wiedzieć, gdzie szukać

Gromadzenie materiałów archiwalnych jest jednym z kluczowych zadań archiwum, które realizujemy na bieżąco. Po utworzeniu opolskiego Archiwum cały wysiłek skierowany był na przejmowanie dokumentacji aktowej z okresu do 1945 r., wytworzonej  przez instytucje niemieckie. Mając świadomość znaczenia tych archiwaliów dla badań historii Śląska, opolscy archiwiści z ogromnym zaangażowaniem przystąpili do poszukiwania i zabezpieczenia tychże materiałów.

Gromadzenie akt niejednokrotnie wiązało się z ogromnym wysiłkiem ze strony pracowników. Przejęto wówczas najstarszą i równocześnie bardzo wartościową grupę akt miejskich wraz z najstarszymi dokumentami: akta cechów rzemieślniczych i kupieckich, akta Nadprezydium Prowincji Górnośląskiej w Opolu, starostw i wydziałów powiatowych, instytucji wymiaru sprawiedliwości, banków, zakładów przemysłowych funkcjonujących do zakończenia działań wojennych w 1945 r. oraz akta podworskie.

Równocześnie z przejmowaniem akt z archiwów i instytucji krajowych, następowała rewindykacja archiwaliów  z zagranicy, w ramach której zasób opolskiego Archiwum wzbogacił się o cenne akta cechowe, przejęte z Holandii za pośrednictwem Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych. W ten sam sposób zostały pozyskane od Związku Radzieckiego akta Naczelnego Dowództwa Wojsk Sprzymierzonych na Górnym Śląsku. Dopełnieniem były dary osób prywatnych, które w różnych instytucjach i domach odnajdywały akta związane z historią naszego regionu. Spektakularnym wydarzeniem było przekazanie w 1999 r. przez dyrektora Archiwum Federalnego w Koblencji akt osobowych pracowników poczty na Górnym Śląsku z lat 1900–1943. Szerokim echem odbiło się również sensacyjne odnalezienie, zaginionej po 1945 r., księgi praw miejskich Głubczyc. Dzięki zabiegom Ministerstwa Kultury oraz Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych w 2002 r. została przekazana opolskiemu Archiwum. Nie lada gratką dla badaczy stała się kartoteka opolan z XVI–XVIII w., przekazana przez pana Romana Sękowskiego.

Ustawa o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach z 14 lipca 1983 r. szczegółowo reguluje sposób i tryb przejmowania materiałów archiwalnych. Obecnie nadzorem Archiwum Państwowego w Opolu objętych jest 273 instytucji, w tym: wojewódzkie, powiatowe i gminne jednostki samorządowe, instytucje wymiaru sprawiedliwości, szkoły średnie, uczelnie, muzea, instytucje kultury.

Od kilkunastu lat przejmujemy także materiały archiwalne od organizacji czy stowarzyszeń społecznych i politycznych oraz darczyńców. Zachęcają do tego projekty realizowane w sieci archiwów państwowych: Archiwa Rodzinne oraz Archiwa Rodzinne Niepodległej. Dzięki nim coraz więcej osób przekazuje nam swoje domowe skarby – pamiątki rodzinne, kolekcje, zbiory i spuścizny.

Wyjątkowym projektem było „Archiwum Pandemii A.D.2020.” Odpowiadając na apel Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, przekazywano naszej placówce świadectwa z tamtego czasu w formie zapisków, dzienników, dokumentacji fotograficznej czy ulotek. W ten sposób powstała społeczna kolekcja dokumentów z czasu pandemii.

Obecnie zasób naszego Archiwum liczy blisko 10 km materiałów archiwalnych. Akt przybywa każdego roku, wraz z ustawowymi przejęciami oraz przekazywaniem przez osoby prywatne pamiątek rodzinnych.